STRES YÖNETİMİ
STRES NEDİR?
BELİRTİLERİ NELERDİR?
STRESLE NASIL BAŞA ÇIKILIR?
Stres nedir?
Fiziksel veya psikolojik zorlanmalar karşısında kendimizi baskı altında hissederiz. Bu gibi durumlarda fiziksel, duygusal, zihinsel ve davranışsal tepkiler gösteririz. Bütün bu tepkilere stres denir.
Her insan aynı değil. Saç ve göz rengi, boyu, kilosu gibi farklılıkların yanı sıra karakter yapıları, duygu ve düşünceleri de birbirinden farklıdır. Zaten insan olmanın özünde de bu var. Bu sebeple, farklı durumlar karşısında farklı tepkiler veririz. Yani yaşanan bir olayla birlikte bazı insanlar soğuk kanlılığını korurken, bazıları stres yaşar.
Stresin iç etkenleri:
- Yaşam stili
- Olumsuz iç konuşmalar
- Gerçekçi olmayan beklentiler ve hedefler
- Kişilik özellikleri (Hayır diyememe, Mükemmeliyetçilik)
- Girişken ol(a)mama
- Olumsuz düşünceler
Stresin dış etkenleri:
- Hastalık, yas
- Sınavlar, ödevler
- İşsizlik, işten ayrılma, geçim sıkıntısı
- Evlenme, boşanma, çocuk
- Başka bir yere taşınma
- Başkalarının olumsuz yargıları
Her şeyden önce stresin genel bir kavram olduğunu, her insanın yaşayabileceğini aklında bulundurmalısın.
STRES HER ZAMAN KÖTÜ DEĞİLDİR BELLİ BİR MİKTARDA STRES YAPTIĞIMIZ İŞİ DAHA İYİ YAPMAMIZI SAĞLAR!
- Pozitif stres
- İnsanın heyecanını arttırır.
- hedefine kilitlenmesini sağlar.
- Dolayısıyla sonucunda kazanç veya keyif sağlayan durumlar oluşur.
- Başarı sağlamak, işe girmek, sınavı geçmek vs.
- Negatif stres
- Bireyin kaynaklarını ve baş etme yeteneklerini tüketen duygu.
- Sonucunda insan yaşamı için olumsuz durumlar oluşur.
- Hastalık, performans düşüklüğü, başarısızlık vs.
STRES İLE BAŞ ETME YOLLARI
- Zaman Yönetimi: Zaman yönetimi konusunda kararlılık sergileyen kişiler zamanı ve hayatlarını daha başarılı bir biçimde yönetebilirler. Zamanı yönetebilmek için kişinin kapasitesine ve kişilik özelliklerine uygun gerçekçi bir program yapabilmek gerekir. Zorunlu etkinliklerin yanında, düzenli uyku, molalar, eğlenme, dinlenme, sosyal etkinlikler ve olası değişiklikler karşısında alternatif olabilecek etkinlikler de programda yer almalıdır.
- Problem Çözme Teknikleri Kullanma: Doğru probleme odaklanarak çözüm yollarını oluşturmak kişiyi güçlendiren bir yöntemdir.
- Aşırı Genellemelerden Kaçınma: Tek bir olaydan hareketle, bütüne yönelik olumsuz düşünceler geliştirilmemeli. Sınavım kötü geçti, ben bu sene sınıfı geçemeyeceğim gibi. Oysa bu sınavım kötü geçti ama diğer sınavlara daha iyi hazırlanabilirim tarzı düşünce daha yapıcıdır. Kişinin kendi kendine yaptığı bu tarz olumsuz düşünceler zaman geçtikçe otomatikleşir ve olumlu bir içerikle kolaylıkla yer değiştirmez.
- Kişiler Arası İlişkileri Geliştirme: Stresli durumlar insanlarla ilişkilerden kaynaklanabiliyor olsa da, bu kişilerle tartışabilmek, çözüm için bir anahtar olabilir. Tartışmalar sırasında “sen” dilini kullanmadan “ben”li cümlelerle sorumluluğu üzerine almak iletişimi ve ilişkiyi güçlendirebilir. ”Sen beni anlamak istemiyorsun” yerine “kendimi yeterince anlatamadığımı düşünüyorum” daha yapıcı olacaktır.
- Sosyal Etkinlikleri Geliştirme: Rutinler dışında farklı bir etkinliği denemek, yeni bir şeyler öğrenmeye çalışmak, zihni dinlendirmeye yardımcı olabilir. Eski bir arkadaşı aramak, konsere, sinemaya, tiyatroya gitmek, dergi ya da roman okumak gibi etkinlikler rutinlerin oluşturduğu stresten uzaklaşmak için yararlı olabilir.
- Fiziksel Aktivite: Doğru egzersiz birçok amaca birden hizmet edebilir. Kas gücünü artırabilir, kilo vermeye ve almamaya yardımcı olabilir, kalbin beden dokularına kolaylıkla oksijen almasını kolaylaştırarak bedenin genel fizyolojik koşullarını iyileştirebilir. Egzersiz, bedenin stresle oluşan hormonlardan arınmasına yardımcı olur.
- Dengeli Beslenme: Çay, kahve, çikolata, kakao, gazlı içecekler kendiliğinden strese yol açan besinlerdendir. Bu besinler, stres tepkisini başlatan kimyasal maddeler içerirler. Uyanıklık ve hareketliliği artırırlar. Dolayısıyla bu besinlerin yerine bitki çayları ve meyve tüketilebilir. Beslenme alışkanlıklarını düzenleyerek, enerji düzeyi, strese karşı gösterilen tepkiler ve genel sağlık üzerinde bireyin kontrolü artırılabilir.
- Gevşeme Egzersizleri: CD’lerden, internetten ya da bir uzmandan yardım alarak öğrenilebilir. Bireyin kaslarında oluşabilecek gerginliği, gerginlik oluşmadan fark edip kendi kendine gevşetebilmesidir. Gevşeme egzersizini uygulayan birey, gergin ortamlar öncesi uygulamayı yaparak ya da gün içerisinde gevşeme molaları vererek bedeni üzerinde kontrolü sağlayabilir.
- Zihinde Canlandırma: Bireyin kendisini rahatlatan bir durumu ya da ortamı hayal etmesi stresin yarattığı olumsuz duygu ve düşüncelerden uzaklaşmasına, stresle başa çıkmada alternatif yollar bulmasına yardımcı olabilir.